Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου 2011
Κ.Π.Καβάφης
ΓENΝΗΣΗ: Αλεξάνδρεια 29 Απριλίου 1863
ΘANΑΤΟΣ: Αλεξάνδρεια 29 Απριλίου 1933
Βιογραφικό Σημείωμα
Γόνος οικογένειας μεγαλεμπόρων που ξέπεσε, ο Kαβάφης ζήτησε στα νιάτα του να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και "να μπει στα πολιτικά", "μα τα παραίτησεν" για να να προσληφθεί τελικά, στα 29 του χρόνια, και να υπηρετήσει επί μια 30ετία (μέχρι το 1922) ως έμμισθος υπάλληλος "εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το Yπουργείον των Δημοσίων Έργων της Aιγύπτου", όπως ο ίδιος προσδιόρισε τη βιοποριστική του εργασία σ' ένα σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμά του.
Eξωτερικά τουλάχιστον, η ζωή του Kαβάφη κύλησε μοναχική, "τακτοποιημένη και πεζή", και "θεαματικά και φοβερά" δεν είχε. Aξιομνημόνευτες ίσως είναι μερικές ιδιορρυθμίες της ζωής του, όπως ότι ποτέ δεν έβαλε το ηλεκτρικό ρεύμα στο σπίτι του, και φώτιζε με τα θρυλικά κεριά· ή ότι άφησε πεθαίνοντας μικρή αλλά όχι ασήμαντη περιουσία, καθώς και ένα συναφές μνημόνιο για τις χρηματιστηριακές δραστηριότητες -κυρίως όμως ένα ποιητικό Aρχείο τακτοποιημένο με τη φροντίδα άριστου υπαλλήλου, έτοιμο να δεχθεί τους μελετητές του έργου του. Tέλος είναι πασίγνωστη η ερωτική του ιδιαιτερότητα: τον υποπτεύονταν (κι άλλοι πάλι είσαν ή είναι βέβαιοι) για την ομοφυλοφιλία του, ενώ ο K.Θ. Δημαράς έγραψε για την "μονήρη ικανοποίηση". Δεν πρέπει ωστόσο να παραλειφθεί και μια άλλη φημολογία, κατά την οποία ο Aλέκος Σεγκόπουλος, θαυμαστής της ποίησης και βασικός κληρονόμος της διαθήκης, υπήρξε γιος του Kαβάφη (O επιμελητής του παρόντος κλίνει στην άποψη του Δημαρά, ως προς την πάγια ερωτική στάση του Kαβάφη).
Aν κάτι εντυπωσιάζει στη ζωή του, είναι ότι αφοσιώθηκε απόλυτα στο έργο του. Tούτη η προσήλωση εκφράζεται ποικιλότροπα- όπως λόγου χάρη, δραματικά καταγράφεται στο ακόλουθο σημείωμα του ποιητή:
νας νέος ποιητής μ' επεσκέφθηκε. Ήταν πολύ πτωχός, εζούσε από την φιλολογική του εργασία, και με φαίνονταν σαν κάπως να λυπούνταν βλέποντας το καλό σπίτι που κατοικούσα, τον δούλο μου που τον έφερε ένα καλά σερβιτό τσάι, τα ρούχα μου τα καμωμένα σε καλό ράπτη. Eίπε· "Tι φρικτό πράγμα να έχει κανείς να παλεύει να βγάζει τα προς το ζην, να κυνηγάς συνδρομητάς για περιοδικό σου, αγοραστάς για βιβλίο σου".
Δεν θέλησα να τον αφήσω στην πλάνη του και τον είπα μερικά λόγια, περίπου σαν τα εξής. Δυσάρεστη και βαρειά η θέσις του -αλλά τι ακριβά που με κόστιζαν εμένα οι μικρές μου πολυτέλειες. Για να τες αποκτήσω βγήκα απ' την φυσική μου γραμμή κι έγινα ένας κυβερνητικός υπάλληλος (τι γελοίο), και ξοδιάζω και χάνω τόσες πολύτιμες ώρες την ημέρα, στες οποίες πρέπει να προστεθούν και οι ώρες καμάτου και χαυνώσεως που τες διαδέχονται. Tί ζημιά, τί ζημιά, τί προδοσία. Eνώ εκείνος ο πτωχός δεν χάνει καμιά ώρα· είναι πάντα εκεί, πιστό και του καθήκοντος παιδί της Tέχνης.
Πόσες φορές μες στην δουλειά μου μ' έρχεται μια ωραία ιδέα, μια σπάνια εικόνα, σαν ετοιμοκαμωμένοι αιφνίδιοι στίχοι, και αναγκάζομαι να τα παραμελώ, διότι η υπηρεσία δεν αναβάλλεται. Έπειτα σαν γυρίσω σπίτι μου, σαν συνέλθω κομμάτι, γυρεύω να τ' ανακαλέσω αλλά πάνε πια. Kαι δικαίως. Mοιάζει σαν η Tέχνη να με λέγει "Δεν είμαι μια δούλα εγώ· για να με διώχνεις σαν έρχομαι, και να 'ρχομαι σαν θες. Eίμαι η μεγαλύτερη Kερά του κόσμου. Kαι αν με αρνήθηκες -προδότη και ταπεινέ- για το ελεεινά σου καλό σπίτι, για τα ελεεινά σου καλά ρούχα, για την ελεεινή καλή κοινωνική σου θέση, αρκέσου μ' αυτά λοιπόν, (αλλά πού μπορείς ν' αρκεσθείς) και με τες λίγες στιγμές που όταν έρχομαι συμπίπτει να είσαι έτοιμος να με δεχθείς, βγαλμένος στην πόρτα να με περιμένεις, όπως έπρεπε να είσαι κάθε μέρα.
(ANEKΔOTA ΣHMEIΩMATA ΠOIHTIKHΣ KAI HΘIKHΣ, I΄)
Tην ίδια εκείνην αφοσίωση υποδηλώνει και η εκδοτική ιδιοτυπία του: μολονότι δημοσίευε τακτικά, ποτέ ο Kαβάφης δεν εξέδωσε δικό του βιβλίο, παρά τύπωνε τα ποιήματά του σε μονόφυλλα που τα συνένωνε, και στη συνέχεια εκείνες τις αυτοσχέδιες "συλλογές" (άλλες χρονολογικές, άλλες με θεματική σειρά των ποιημάτων) τις ενεχείριζε στους γνωστούς και φίλους ή τις έστελνε στους ενδιαφερόμενους που ζητούσαν να γνωρίσουν το έργο του. Tα 154 ποιήματα, το επίσημο ποιητικό σώμα, τυπώθηκε πρώτη φορά το 1935 στην Aλεξάνδρεια, σε πολυτελή έκδοση που την φρόντισαν οι κληρονόμοι του Kαβάφη. Tο έργο αποκαταστάθηκε φιλολογικά με τη γνωστή δίτομη έκδοση του "Ίκαρου" που επιμελήθηκε ο Γ.Π. Σαββίδης το 1963.
Στο ελλαδικό αναγνωστικό κοινό ο Kαβάφης έγινε γνωστός με το ιστορικό άρθρο του Γρ. Ξενόπουλου στα Παναθήναια (1903), ενώ στο αγγλόφωνο κοινό τον πρωτοσύστησε (1919) ο Aγγλος μυθιστοριογράφος και φίλος του, E. M. Φόρστερ. Aπό τότε μέχρι σήμερα συντελέσθηκε η πανελλήνια και παγκόσμια, πλέον, αναγνώριση του έργου του, που έχει μεταφραστεί σε πολλές σύγχρονες φιλολογίες. Έμπρακτη εξάλλου αναγνώριση αποτελεί και το ότι ο μεγάλος ομότεχνός του, ο Μπέρτολτ Mπρεχτ, έγραψε και δημοσίευσε στα 1953 ένα ποίημα που ολοφάνερη πηγή του έχει τους καβαφικούς "Tρώες" (το παραθέτω στην "καβαφική" μετάφραση του Γ.Π. Σαββίδη):
ΔIABAZONTAΣ ENAN OΨIMO EΛΛHNA ΠOIHTH
Στες μέρες όπου η πτώσις των ήταν βεβαία
-στα τείχη επάνω είχεν ήδη αρχίσει ο θρήνος-
κομμάτι κατόρθωσαν οι Tρώες να μπαλώσουν, κομμάτι
τες τριπλές ξύλινες πύλες, κομμάτι.
Kαι άρχισαν να έχουν θάρρος και καλές ελπίδες.
Ώστε και οι Tρώες, λοιπόν.
Eντέλει δεν είναι υπερβολή, αν πούμε ότι ο άνθρωπος που αρχικά φιλοδόξησε να γίνει ο αναγνωρισμένος ή ο καλύτερος ποιητής της ελληνικής παροικίας στην Aλεξάνδρεια, μεταθανάτια έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς ευρωπαίους ποιητές του 20ού αιώνα.
Mίμης Σουλιώτης, K.Π. Kαβάφης: Eπίσημος, Kρυμμένος και Aτελής, "Eρμής" 1995
Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2011
Αγάπη
"Αγάπη", όπως λέμε "Σούσαμι άνοιξε", ήταν η μαγική λέξη για να λυθούν και ξεχυθούν αβίαστα στο χαρτί οι ψυχές των παιδιών. Ποιος είπε ότι οι έφηβοι είναι σκληροί; Ο ρεαλισμός και η ταυτότητα των απόψεων-αναγκών που απηχούν οι παρακάτω σκέψεις, η ζεστασιά ψυχής στο καταχείμωνο των ανθρώπινων σχέσεων, μετατρέπει την τυπική σχολική εργασία σε ευτυχία, όταν ανακαλύπτει κανείς ότι σε αυτόν τον κουρνιαχτό της κατάρρευσης των πάντων κάποιοι άδολα δικαιούνται ακόμα να ονειρεύονται και να ελπίζουν...
Σας παραθέτω την αυθόρμητη απάντηση των μαθητών της Α΄Λυκείου στο μάθημα της Έκφρασης -Έκθεσης σχετικά με την αγάπη και τον έρωτα.
1."Η αγάπη είναι κάτι που μπορεί συνήθως να έχει διάφορες εκδοχές. Μπορεί άλλωτε να αγαπάς ερωτικά και άλλωτε να είναι ένα συναίσθημα τρυφερό. Αγάπη είναι να τρέφεις μια ιδιαίτερη συμπάθεια και να την βάζεις πάνω από τους καβγάδες και για χάρη της να ξεχνάς κακές και άτυχες στιγμές. Είναι ένα φοβερό συναίσθημα και όταν αλληλοαγαπιούνται δύο άτομα είναι υπέροχο και το νιώθεις φοβερά έντονα. Πιστεύω πως είναι το ωραιότερο πράγμα που μπορεί ένας άνθρωπος να νιώσει!!!!"
2."Αγάπη είναι να θες τον άλλον έτσι όπως είναι και να πιστεύεις πως για σένα είναι το ιδανικό.
Η αγάπη υπάρχει παντού, ανάμεσα σε φίλους, αδέλφια κ.τ.λ.Η αγάπη τα νικάει όλα. Αγάπη είναι, όταν είσαι με αυτόν που αγαπάς να είσαι ο εαυτός σου, ό,τι σκέφτεσαι και νιώθεις να το λές και να το κάνεις. Όλοι έχουμε ανάγκη την αγάπη και χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να ζήσουμε"
3."Αγάπη είναι, όταν ο άλλος σε σέβεται και σε αγαπάει. Όταν ο άλλος σε εκτιμάει γι' αυτό που είσαι, για τον χαρακτήρα σου"
4."Αγάπη είναι το πιο δυνατό συναίσθημα που μπορεί να διακατέχει έναν άνθρωπο. Είτε είναι φιλική, αδελφική, ερωτική. Να σκέφτεσαι αυτόν που αγαπάς, να πληγώνεσαι, όταν πονά, να χαίρεσαι, όταν γελά. Να θες να τον προστατεύεις. Δεν υπάρχει ζωή χωρίς αγάπη, δεν υπάρχει χρώμα, δεν έχει νόημα. Η αγάπη μπορεί να αλλάξει όλη σου τη ζωή. Επίσης η αγάπη δε μοιράζεται, είναι άφθονη, απεριόριστη για όλους."
5."Αγάπη είναι το πιο όμορφο συναίσθημα που μπορούμε να νιώσουμε για έναν άνθρωπο που όμως μπορεί να καταστρέψει κάποιον άλλο..."
6."Αγάπη είναι μια ψευδαίσθθηση που νομίζεις ότι δε σε νοιάζει τίποτα άλλο παρά μόνο ο σύντροφός σου"
7."Τι είναι αγάπη;
Αγάπη είναι μια έννοια πολύπλοκη. Η αγάπη δεν είναι οπωσδήποτε έρωτας. Υπάρχει οικογενειακή, συγγενική,αγάπη. Αγάπη είναι να ζεις, να αισθάνεσαι. Να νιώθεις την κάθε στιγμή"
8."Αγάπη είναι ένα πάρε-δώσε,, όπου το δώσε είναι σε μεγαλύτερο βαθμό και ανεξάρτητο από το πάρε"
9."Η αγάπη είναι κάτι μαγικό που όλοι οι άνθρωποι, όταν το νιώσουν μπορούν να κάνουν τα πάντα. Αγάπη είναι να αγαπάς τον άλλον έτσι όπως είναι και να μην του ζητάς να αλλάξει για σένα"
10." Αγάπη είναι τα πιο δυνατά συναισθήματα που μπορείς να νώσεις για κάποιθο άτομο, και να μην μπορείς να βρεις καμιά ατέλεια που δε θα σ΄αρέσει. Θα είναι το πρόσωπο που θα λατρεύεις ξέροντας πως δεν είναι ο τέλειος άντρας αλλά για σένα είναι ο τέλειος. Στην αρχή πολλές φορές δεν μπορείς να καταλάβεις τι είναι αυτό που νιώθεις"
11."Αγάπη είναι να νοιάζεσαι τον άλλον, να τον σκέφτεσαι. Η αγάπη είναι ανιδιοτελής και κρατάει παντοτινά."
12."Αγάπη είναι τα συναισθήματα που αισθάνεται ένας άνθρωπος για την οικοένεια, τους φίλους, τους συγγενείςκαι τον/την σύζυγο του/της. Ο σεβασμός, η εμπιστοσύνη που έχουμε στους δικούς μας ανθρώπους."
13."Αγάπη είνα να αγαπάς κάτι που ξέρεις ότι θα το χάσεις"
14."Είναι ένα ξεχωριστό συναίσθημα το οποίο έχεις ανάγκη να δώσεις αλλά και να πάρεις"
15."Αγάπη για μένα σημαίνει το ενδιαφέρον και η αγωνία από κάποιο πρόσωπο για ένα άλλο. Αγάπη είναι να γελάς και να κλαις ταυτόχρονα"
16." Αγάπη είναι ένα δυνατό συναίσθημα που αγγίζει την καρδία, η καρδούλα σου χτυπάει σαν τρελή"
17."Αγάπη είναι να κλαις να πονάς, στον άλλον να δίνεις αυτά που ζητάς"
18."Στην ηλικία μας υπάρχει αγάπη μόνο ανάμεσα στα άτομα με συγγενικούς δεσμούς, γιατί από την άλλη αγάπη δεν υπάρχει"
19."Αγάπη είναι το πιο δυνατό, το πιο όμορφο συναίσθημα που μπορείς να δώσεις ή να πάρεις από κάποιον. Και είτε δώσεις είτε πάρεις σε γεμίζει χαρά"
20."Η αγάπη είναι το αγγελάκι το οποίοο τρυπάει όποιον θέλει, όποτε θέλει και όπως θέλει"
21." Η αγάπη για μένα είναι ένα πολύ όμορφο συναίσθημα"
22."Η αγάπη είναι μια πολύπλευρη έννοια. Είναι πολύ σημαντική για κάποιους ανθρώπους και ιδιαίτερα για τους εφήβους. Επίσης δεν είναι απαραίτητα έρωτας. Δε σημαίνει και τίποτα για κάποιους. Για άλλους είναι μια βλακεία"
23."Η αγάπη είναι το συναίσθημα που έχεις για έναν άνθρωπο και δεν θέλεις να τον χάσεις σε καμιά περίπτωση"
24."Για μένα αγάπη είναι κάτι το οποίο σε χαροποιεί αφάνταστα πολύ. Αγάπη είναι κάτι το οποίο ακόμα και να κοντέψεις να πεθάνεις από αυτό να το λατρεύεις ακόμα. Αγάπη δεν είνα απλά ένα συναίσθημα αλλά είναι το συναίσθημα των συναισθημάτων"
25."Προσωπικά για μένα αγάπη είναι ένα υπέροχο συναίσθημα που ενώνει δύο άτομα μεταξύ τους. Αγαπιούνται και μοιράζονται μαζί όλες τις στιγμές της ζωής τους"
26."Αγάπη είναι ζωή
Αγάπη είναι χαρά
Αγάπη είναι ευτυχία"
27." Η αγάπη εκφράζει τον έρωτα
η αγάπη είναι όλη η ζωή
αγάπη είνα να εμπιστεύεσαι την δικιά"
28."Αγάπη είναι να αγαπάς και να αγαπιέσαι!
Αγάπη είναι να νοιάζεσαι και να σε νοιάζονται!
Αγάπη είναι να φροντίζεις και να φροντίζεσαι!
Αγάπη είναι να κάνεις τα πάντα για κάποιον άλλο!"
Σας παραθέτω την αυθόρμητη απάντηση των μαθητών της Α΄Λυκείου στο μάθημα της Έκφρασης -Έκθεσης σχετικά με την αγάπη και τον έρωτα.
1."Η αγάπη είναι κάτι που μπορεί συνήθως να έχει διάφορες εκδοχές. Μπορεί άλλωτε να αγαπάς ερωτικά και άλλωτε να είναι ένα συναίσθημα τρυφερό. Αγάπη είναι να τρέφεις μια ιδιαίτερη συμπάθεια και να την βάζεις πάνω από τους καβγάδες και για χάρη της να ξεχνάς κακές και άτυχες στιγμές. Είναι ένα φοβερό συναίσθημα και όταν αλληλοαγαπιούνται δύο άτομα είναι υπέροχο και το νιώθεις φοβερά έντονα. Πιστεύω πως είναι το ωραιότερο πράγμα που μπορεί ένας άνθρωπος να νιώσει!!!!"
2."Αγάπη είναι να θες τον άλλον έτσι όπως είναι και να πιστεύεις πως για σένα είναι το ιδανικό.
Η αγάπη υπάρχει παντού, ανάμεσα σε φίλους, αδέλφια κ.τ.λ.Η αγάπη τα νικάει όλα. Αγάπη είναι, όταν είσαι με αυτόν που αγαπάς να είσαι ο εαυτός σου, ό,τι σκέφτεσαι και νιώθεις να το λές και να το κάνεις. Όλοι έχουμε ανάγκη την αγάπη και χωρίς αυτήν δεν μπορούμε να ζήσουμε"
3."Αγάπη είναι, όταν ο άλλος σε σέβεται και σε αγαπάει. Όταν ο άλλος σε εκτιμάει γι' αυτό που είσαι, για τον χαρακτήρα σου"
4."Αγάπη είναι το πιο δυνατό συναίσθημα που μπορεί να διακατέχει έναν άνθρωπο. Είτε είναι φιλική, αδελφική, ερωτική. Να σκέφτεσαι αυτόν που αγαπάς, να πληγώνεσαι, όταν πονά, να χαίρεσαι, όταν γελά. Να θες να τον προστατεύεις. Δεν υπάρχει ζωή χωρίς αγάπη, δεν υπάρχει χρώμα, δεν έχει νόημα. Η αγάπη μπορεί να αλλάξει όλη σου τη ζωή. Επίσης η αγάπη δε μοιράζεται, είναι άφθονη, απεριόριστη για όλους."
5."Αγάπη είναι το πιο όμορφο συναίσθημα που μπορούμε να νιώσουμε για έναν άνθρωπο που όμως μπορεί να καταστρέψει κάποιον άλλο..."
6."Αγάπη είναι μια ψευδαίσθθηση που νομίζεις ότι δε σε νοιάζει τίποτα άλλο παρά μόνο ο σύντροφός σου"
7."Τι είναι αγάπη;
Αγάπη είναι μια έννοια πολύπλοκη. Η αγάπη δεν είναι οπωσδήποτε έρωτας. Υπάρχει οικογενειακή, συγγενική,αγάπη. Αγάπη είναι να ζεις, να αισθάνεσαι. Να νιώθεις την κάθε στιγμή"
8."Αγάπη είναι ένα πάρε-δώσε,, όπου το δώσε είναι σε μεγαλύτερο βαθμό και ανεξάρτητο από το πάρε"
9."Η αγάπη είναι κάτι μαγικό που όλοι οι άνθρωποι, όταν το νιώσουν μπορούν να κάνουν τα πάντα. Αγάπη είναι να αγαπάς τον άλλον έτσι όπως είναι και να μην του ζητάς να αλλάξει για σένα"
10." Αγάπη είναι τα πιο δυνατά συναισθήματα που μπορείς να νώσεις για κάποιθο άτομο, και να μην μπορείς να βρεις καμιά ατέλεια που δε θα σ΄αρέσει. Θα είναι το πρόσωπο που θα λατρεύεις ξέροντας πως δεν είναι ο τέλειος άντρας αλλά για σένα είναι ο τέλειος. Στην αρχή πολλές φορές δεν μπορείς να καταλάβεις τι είναι αυτό που νιώθεις"
11."Αγάπη είναι να νοιάζεσαι τον άλλον, να τον σκέφτεσαι. Η αγάπη είναι ανιδιοτελής και κρατάει παντοτινά."
12."Αγάπη είναι τα συναισθήματα που αισθάνεται ένας άνθρωπος για την οικοένεια, τους φίλους, τους συγγενείςκαι τον/την σύζυγο του/της. Ο σεβασμός, η εμπιστοσύνη που έχουμε στους δικούς μας ανθρώπους."
13."Αγάπη είνα να αγαπάς κάτι που ξέρεις ότι θα το χάσεις"
14."Είναι ένα ξεχωριστό συναίσθημα το οποίο έχεις ανάγκη να δώσεις αλλά και να πάρεις"
15."Αγάπη για μένα σημαίνει το ενδιαφέρον και η αγωνία από κάποιο πρόσωπο για ένα άλλο. Αγάπη είναι να γελάς και να κλαις ταυτόχρονα"
16." Αγάπη είναι ένα δυνατό συναίσθημα που αγγίζει την καρδία, η καρδούλα σου χτυπάει σαν τρελή"
17."Αγάπη είναι να κλαις να πονάς, στον άλλον να δίνεις αυτά που ζητάς"
18."Στην ηλικία μας υπάρχει αγάπη μόνο ανάμεσα στα άτομα με συγγενικούς δεσμούς, γιατί από την άλλη αγάπη δεν υπάρχει"
19."Αγάπη είναι το πιο δυνατό, το πιο όμορφο συναίσθημα που μπορείς να δώσεις ή να πάρεις από κάποιον. Και είτε δώσεις είτε πάρεις σε γεμίζει χαρά"
20."Η αγάπη είναι το αγγελάκι το οποίοο τρυπάει όποιον θέλει, όποτε θέλει και όπως θέλει"
21." Η αγάπη για μένα είναι ένα πολύ όμορφο συναίσθημα"
22."Η αγάπη είναι μια πολύπλευρη έννοια. Είναι πολύ σημαντική για κάποιους ανθρώπους και ιδιαίτερα για τους εφήβους. Επίσης δεν είναι απαραίτητα έρωτας. Δε σημαίνει και τίποτα για κάποιους. Για άλλους είναι μια βλακεία"
23."Η αγάπη είναι το συναίσθημα που έχεις για έναν άνθρωπο και δεν θέλεις να τον χάσεις σε καμιά περίπτωση"
24."Για μένα αγάπη είναι κάτι το οποίο σε χαροποιεί αφάνταστα πολύ. Αγάπη είναι κάτι το οποίο ακόμα και να κοντέψεις να πεθάνεις από αυτό να το λατρεύεις ακόμα. Αγάπη δεν είνα απλά ένα συναίσθημα αλλά είναι το συναίσθημα των συναισθημάτων"
25."Προσωπικά για μένα αγάπη είναι ένα υπέροχο συναίσθημα που ενώνει δύο άτομα μεταξύ τους. Αγαπιούνται και μοιράζονται μαζί όλες τις στιγμές της ζωής τους"
26."Αγάπη είναι ζωή
Αγάπη είναι χαρά
Αγάπη είναι ευτυχία"
27." Η αγάπη εκφράζει τον έρωτα
η αγάπη είναι όλη η ζωή
αγάπη είνα να εμπιστεύεσαι την δικιά"
28."Αγάπη είναι να αγαπάς και να αγαπιέσαι!
Αγάπη είναι να νοιάζεσαι και να σε νοιάζονται!
Αγάπη είναι να φροντίζεις και να φροντίζεσαι!
Αγάπη είναι να κάνεις τα πάντα για κάποιον άλλο!"
Οι τεχνοτροπίες ( Τα λογοτεχνικά ρεύματα και κινήματα)
)
Πηγή:sillavi.edublogs.org/archives/7
Λογοτεχνικό κίνημα λέγεται μια ομάδα επαναστατημένων λογοτεχνών με ορισμένο πρόγραμμα που αγωνίζονται να το επιβάλλουν, όπως π.χ. οι ντανταϊστές, οι φουτουριστές κ.α.Λογοτεχνικά ρεύματα λέγονται οι τεχνοτροπίες, οι αισθητικές παρουσιάσεις των έργων της λογοτεχνίας. Οι επιστημονικές, οι φιλοσοφικές και οι κοινωνικοοικονομικές αντιλήψεις των λογοτεχνικών συγγραφέων ή οι διαμορφωτικοί παράγοντες που επηρεάζουν το συγγραφέα ή τον κάθε δημιουργό στην αισθησιακή παρουσίαση του έργου του.
Σπάνια ένα σπουδαίο έργο ανήκει αποκλειστικά σε μια μόνο σχολή ή τεχνοτροπία. Τη λογοτεχνία σήμερα επηρεάζουν τα εξής ρεύματα, τα οποία άρχισαν να διαμορφώνονται από τον 18ο - 19ο αι. μ.Χ. στο εξωτερικό:
1) Ο κλασικισμός. Είναι η μορφή της λογοτεχνίας, που θεωρεί ως ιδανικό την ελληνική ρωμαϊκή αρχαιότητα. Θέλει να ξαναγυρίσουμε στα αρχαία πρότυπα και ιδανικά, την τελειότητα. Στον κλασικισμό η λογική κυριαρχεί πάνω στο συναίσθημα και τη φαντασία. Η έκφραση έχει πάντα την πληρότητα την αρτιότητα, την κυριολεξία, το φυσικό και το απέριττο. Επιδιώκεται το τέλειο, το αρμονικό, το πλαστικό και η ισορροπία. Ο όρος «κλασικισμός» προέρχεται από τη λατινική λέξη classicus που σημαίνει αυτός που κατατάσσεται σε μια εξέχουσα τάξη (class), ο πλούσιος ρωμαίος, όταν κατέχει πάνω από 120 000 ασσάρια.
Κλασικό ονομάζουμε ένα εξέχον έργο, κάθε τι που διαθέτει ανεξάντλητη δύναμη αντίστασης στην πάροδο και την καταλυτική επίδραση του χρόνου, που αντέχει στην κριτική όλων των ανθρώπων και αναγνωρίζεται ως τέλειο, έξοχο και πρότυπο, άξιο μεγάλης προσοχής και βαθύτατου σεβασμού, όπως π.χ. ο Παρθενώνας, τα αγάλματα του Φειδία, του Πραξιτέλη κ.α., αλλά και η μουσική του Μπετόβεν, τα έργα του Σαίξπηρ κ.α.
Κλασσικοί Γάλλοι συγγραφείς: Ρονσάρ, Λαφονταίν, Μολιέρος, Ρακίνας κ.α., Γερ-μανοί: Γκαίτε, Σίλλερ, Λέσιγκ κ.α. Ελλάδα: Α. Κάλβος
2) Ο ρομαντισμός. Ρομαντισμός λέγεται η λογοτεχνική πνευματική κίνηση που δημιουργήθηκε αρχές 19ου αι. σ’ αντίθεση του διαφωτισμού και του κλασικισμού και εκφράζει τη ρομαντική διάθεση. Είναι η λογοτεχνική εκείνη τεχνοτροπία και γενικότερα η ιδιαίτερη εκείνη μορφή της ζωής, κατά την οποίαν κυριαρχούν το συναίσθημα, η φαντασία, η εξιδανίκευση των πραγμάτων, η άρνηση της πραγματικότητας και η ατονία της λογικής.
Ο όρος ρομαντισμός προέρχεται από τη λέξη roman των ρωμανικών γλωσσών (Γαλλικής Ισπανικής, Ιταλικής κ.α.) που σημαίνει επική ή ερωτική ποίηση, όμως η λέξη roman είναι παράγωγη από την ελληνική λέξη “έρως” > ιταλικά romanzo = διήγημα, εποποιία, μυθιστόρημα… με ερωτική ιστορία, το ειδύλλιο).
Ρομαντικό λέγεται ένα έργο, όταν περιγράφει πρόσωπα, τοπία… με ονειρώδη, ειδυλλιακή αίσθηση και διάθεση, όταν τα βλέπει όμορφα και ωραία και γενικά όπως ο ερωτευμένος. Ο ρομαντικός συγγραφέας διαλέγει τα τοπία των πράξεων του έργου να είναι πάρα πολύ γραφικά, ωραία, όμορφα, ήρεμα… ως αυτά που διαλέγουν οι ερωτευμένοι (π.χ. ωραίες κοιλάδες, αρχαιολογικοί χώροι, αξιοθέατα, γραφικές ταβέρνες, απόμερα και ήσυχα μέρη…). Ομοίως χρησιμοποιεί λόγια (γλώσσα) τρυφερά, γλυκά, αγνά, όπως αυτά που λένε οι πολύ ερωτευμένοι. Ομοίως ως πρόσωπα του έργου (βασικοί ήρωες) φέρει άτομα ωραία, λεπτά, τρυφερά, αγνά… στην εμφάνιση και χαρακτήρα. Στο ρομαντισμό είναι έντονα η αίσθηση της εθνικής ζωής και το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα. Τα θέματα που απασχολούν τους ρομαντικούς ποιητές είναι αυτά που τονίζουν τα εθνικά στοιχεία και την εθνική ζωή, τα θρησκευτικά, τα πατριωτικά, τα ιπποτικά, τα ερωτικά κ.τ.λ. γεγονότα.
Γάλλοι ρομαντικοί: Σατωβριάνδος, Ουγκώ, Λαμαρτίνος, Μυσέ, Δουμάς κ.α.
Άγγλοι ρομαντικοί: Γ. Σκώτ, Σέλλεϋ, Μπάιρον, Κόλλεριτζ κ.α.
Έλληνες: A. Βαλαωρίτης
3) Ο ρεαλισμός. Ρεαλισμός λέγεται η λογοτεχνική πνευματική κίνηση που γεννήθηκε μέσα 19ου αι. και εκφράζει την πραγματικότητα, την αντιρομαντική και αντιιδεαλιστική διάθεση. Ο όρος «ρεαλισμός» προέρχεται από τη λατινική λέξη res που σημαίνει το πράγμα, το αντικείμενο, realismus = η πραγματικότητα, ο αντικειμενισμός, η αλήθεια, o πραγματισμός, η πραγματοκρατία. Ρεαλιστικό λέγεται ένα έργο, όταν παρου-σιάζει, περιγράφει, απεικονίζει κ.τ.λ. τα πρόσωπα του έργου, τις πράξεις τους κ.τ.λ. ως έχουν πραγματικά και όχι με ωραιοποιήσεις, εξογκώσεις και εξιδανικεύσεις ως επιβάλλει η αισθητική του ρομαντισμού ή με κακοποιήσεις, αδιαφορία και δυσφορία, όπως επιβάλλει ο ιδεαλισμός. Όταν ο συγγραφέας απεικονίζει την πραγματικότητα ή όταν περιγράφει και τον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο των προσώπων του έργου, καλό ή κακό, με κριτική αισθησιακή.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του ρεαλισμού είναι:
α) ο ρεαλισμός δείχνει μια τάση για αντικειμενικότητα,
β) αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν από μόνα τους,
γ) επιλέγει θέματα κοινά, από την καθημερινή ζωή και πραγματικότητα,
δ) παρουσιάζει κοινές εμπειρίες.
Ρεαλιστικά στοιχεία συναντάμε σε μεγάλους συγγραφείς όλων των εποχών, όμως η ουσιαστική διαμόρφωση της τεχνοκρατίας αυτής συμπίπτει με την ανάπτυξη των φυσικών επιστημών, της θετικής φιλοσοφίας και της λατρείας της επιστήμης, που αρχίζουν να κυριαρχούν από τα μέσα του ιθ’ αιώνα. Τότε ο ρεαλισμός παρουσιάζεται σαν οργανωμένη θεωρία και σχολή.
Ο ρεαλισμός διαφέρει ριζικά τόσο από τον κλασικισμό, όσο και από το ρομαντισμό. Με τον πρώτο έχουν βέβαια σαν κοινό στοιχείο την αντικειμενική αναπαράσταση προσώπων, πραγμάτων και καταστάσεων, χωρίς την προσωπική επέμβαση του συγγραφέα, αλλά διαφέρουν βασικά στο σκοπό, τα μέσα και την τεχνική. Οι ρεαλιστές μυθιστοριογράφοι δεν προβάλουν ηρωικά κατορθώματα και περιπέτειες, αλλά συνηθισμένες πράξεις και καθημερινά θύματα της κοινωνίας. Ο ρεαλιστής συγγραφέας διαλέγει τα θέμα-τα του να είναι από τη σύγχρονη, καθημερινή ζωή. Οι ήρωες δεν τον απασχολούν, πρωταγωνιστές είναι οι κοινοί άνθρωποι και ο κοινωνικός περίγυρος. Δεν επιδιώκει την εξιδανίκευση, αλλά την πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας, γι’ αυτό η μορφή του είναι περιγραφική και λεπτομερειακή, χωρίς λυρικές εξάρσεις και εξωραϊσμούς. Έτσι το ύφος του είναι απλό και ξερό, δεν επιθυμεί να γοητεύσει, αλλά να πείσει.
Ο ρεαλισμός αντιτίθεται στην υπερβολή της φαντασίας, του συναισθήματος και της ονειροπόλησης και δε χρησιμοποιεί τον πλούσιο και, πολλές φορές, υπερφορτωμένο λόγο του ρομαντισμού.Κάποτε οι λογοτέχνες, για να αποδώσουν ρεαλιστικά ορισμένες καταστάσεις ζωής και συμπεριφοράς, δε διστάζουν να απεικονίσουν εξονυχιστικές λεπτομέρειες σχετικές με ερωτικές σχέσεις, τη βία και τις σεξουαλικές διαστροφές (Λαίδη Τσάτερλι του Λόρενς, Λολίτα του Ναμπόκοφ κ.α.), κάτι που δεν κάνει ο ρομαντισμός.
4) Ο νατουραλισμός. Ο θεμελιωτής του νατουραλισμού είναι ο Εμίλ Ζολά ανάμεσα στα χρόνια 1860 – 1880. Ο όρος «νατουραλισμός» προέρχεται από τη λατινική λέξη natura που σημαίνει η φύση, naturalismus = η φυσιοκρατία, η φυσικότητα. Ο νατουραλισμός είναι κάτι πιο πάνω από το ρεαλισμό. Οι νατουραλιστές παρατηρούν και περιγράφουν ανθρώπους ψυχρά, αμέτοχα, όπως ένα αντικείμενο, ένα ζώο ή μια μηχανή. Επηρεασμένοι από τη δαρβινική θεωρεία υποβιβάζουν τον άνθρωπο στην κατάσταση του ζώου. (Βλέπε το «Ανθρώπινο κτήνος», του Ζολά). Η τεχνοκρατία αυτή επιδιώκει την άμεση και πιστή εφαρμογή της φύσεως και της πραγματικότητας, άσχετα αν τα πράγμα-τα έχουν ατέλειες και ασχήμιες. Έχει περιγραφικό χαρακτήρα, δηλ. παρατηρεί και καταγράφει τα πράγματα όπως ακριβώς είναι και όπως βρίσκονται. Απεικονίζει φωτογραφικά τα γεγονότα, επιπόλαια και με ρηχότητα. Μελετά την ανθρώπινη ψυχή και βρίσκει τα κίνητρα και τους κόσμους της. Προσέχει κυρίως τις κακές και παθολογικές στιγμές της ζωής τις οποίες παρακολουθεί και καταγράφει. Ο νατουραλισμός έχει όλα τα στοιχεία του ρεαλισμού, υπερτονισμένα, όμως σε σημεία υπερβολής. Η όψη του κόσμου που παρουσιάζει είναι ζοφερή κι η εικόνα του ανθρώπου θλιβερή κι απογοητευτική, καθώς αυτός περιγράφεται σωματικά και ψυχικά ατελής και αδύναμος, δημιούργημα της κληρονομικότητας και του περιβάλλοντος
5) Ο παρνασσισμός. O Παρνασσισμός είναι μια τεχνοτροπία, που πρωτογεννήθηκε στη Γαλλία και σήμερα είναι σε παρακμή. Παρνασσιακοί ονομάστηκαν οι νέοι ποιητές που ποιήματά τους δημοσιεύθηκαν σε μια κοινή συλλογή το 1886 στο Παρίσι με τον τίτλο «Σύγχρονος Παρνασσός». Η τεχνοτροπία αυτή επανέφερε στην τέχνη την κλασσική ισορροπία, τη συμπύκνωση των νοημάτων, τη γαλήνη και την ακρίβεια, όπως ο κλασικισμός. Θέλει την αυστηρή τήρηση των στιχουργικών κανόνων και αποδίδει μεγάλη σημασία στην εξωτερική μόρφωση της ποίησης.
Κυριότεροι αντιπρόσωποι της τεχνοτροπίας αυτής υπήρξαν οι: Λεκόντ Ντελίλ, Θεόφιλος Γκωτιέ.
6) Ο συμβολισμός. Η τεχνοκρατία αυτή παρουσιάστηκε στο τέλος του ΙΘ αιώνα στη Γαλλία σαν αντίδραση στο ρομαντισμό, στο νατουραλισμό και στον παρνασσισμό. Η ονομασία αυτή δόθηκε γιατί στη νέα τούτη τεχνοτροπία ο καλλιτέχνης προσπαθεί να εκφράσει τα πιο βαθιά συναισθήματα, ακόμη και τις πιο λεπτές τους αποχρώσεις, με τη βοήθεια συμβόλων παρμένων από τον υλικό και τον πνευματικό κόσμο. Οι συμβολιστές είναι κυρίως ποιητές που επιζητούν να δημιουργήσουν μια ποίηση, στην οποία οι λέξεις θα έχουν μια υποβλητική μουσικότητα. Οι συμβολιστές ποιητές γέννησαν τον ελεύθερο στίχο.
Ο συμβολισμός πίσω από κάθε φυσικό αντικείμενο, καλλιτέχνημα ή φαινόμενο, βλέπει μια ιδέα, μια ψυχική και πνευματική ζωή. Ο υλικός κόσμος για το συμβολιστή είναι σύμβολο, εικόνα, ή μορφοποίηση του νοητού κόσμου των ιδεών. Κύρια χαρακτηριστικά του συμβολισμού είναι: o ρεμβασμός, η μουσικότητα, η φευγαλέα εντύπωση και η υπερβολή. Για να το επιτύχει αυτό, χρησιμοποιεί τη γλωσσική ελευθερία και τη νοηματική ασάφεια.Κύριος θεμελιωτής του συμβολισμού είναι ο Γάλλος Βερλαίν και ο πρόδρομός του Μπωντλαίρ. Εκπρόσωπος του συμβολισμού στην Ελλάδα είναι ο Κ. Χατζόπουλος.
7) Ο σ(ο)υρεαλισμός ή υπερρεαλισμός. Η τεχνοκρατία αυτή αποβλέπει στην υπέρβαση του πραγματικού και αισθητού κόσμου, ζητώντας την παράσταση και εξωτερίκευση των υποσυνειδήτων ενεργειών της ψυχής και των ονειρικών εντυπώσεων. Δεν τηρεί τάξη, ακρίβεια, ενότητα, συμφωνία και συμμετρία. Παρουσιάζει τα πράγματα και τις ιδέες πολύ τολμηρά, πιο πέρα απ’ όσο βρίσκονται στην πραγματικότητα. Κυριότεροι εκπρόσωποι του σουρεαλισμού στη Γαλλία υπήρξαν: ο Μπρετόν, ο Ελυάρ, ο Αραγκόν. Στην Ελλάδα ο Εμπειρίκος και ο Εγγονόπουλος.
Ο ιδεαλισμός. Είναι η τεχνοτροπία εκείνη κατά την οποία ο λογοτέχνης επι-διώκει την εξιδανίκευση της πραγματικότητας με την αναπαράσταση του ιδεώδους κάλλους.
Πηγή:sillavi.edublogs.org/archives/7
Λογοτεχνικό κίνημα λέγεται μια ομάδα επαναστατημένων λογοτεχνών με ορισμένο πρόγραμμα που αγωνίζονται να το επιβάλλουν, όπως π.χ. οι ντανταϊστές, οι φουτουριστές κ.α.Λογοτεχνικά ρεύματα λέγονται οι τεχνοτροπίες, οι αισθητικές παρουσιάσεις των έργων της λογοτεχνίας. Οι επιστημονικές, οι φιλοσοφικές και οι κοινωνικοοικονομικές αντιλήψεις των λογοτεχνικών συγγραφέων ή οι διαμορφωτικοί παράγοντες που επηρεάζουν το συγγραφέα ή τον κάθε δημιουργό στην αισθησιακή παρουσίαση του έργου του.
Σπάνια ένα σπουδαίο έργο ανήκει αποκλειστικά σε μια μόνο σχολή ή τεχνοτροπία. Τη λογοτεχνία σήμερα επηρεάζουν τα εξής ρεύματα, τα οποία άρχισαν να διαμορφώνονται από τον 18ο - 19ο αι. μ.Χ. στο εξωτερικό:
1) Ο κλασικισμός. Είναι η μορφή της λογοτεχνίας, που θεωρεί ως ιδανικό την ελληνική ρωμαϊκή αρχαιότητα. Θέλει να ξαναγυρίσουμε στα αρχαία πρότυπα και ιδανικά, την τελειότητα. Στον κλασικισμό η λογική κυριαρχεί πάνω στο συναίσθημα και τη φαντασία. Η έκφραση έχει πάντα την πληρότητα την αρτιότητα, την κυριολεξία, το φυσικό και το απέριττο. Επιδιώκεται το τέλειο, το αρμονικό, το πλαστικό και η ισορροπία. Ο όρος «κλασικισμός» προέρχεται από τη λατινική λέξη classicus που σημαίνει αυτός που κατατάσσεται σε μια εξέχουσα τάξη (class), ο πλούσιος ρωμαίος, όταν κατέχει πάνω από 120 000 ασσάρια.
Κλασικό ονομάζουμε ένα εξέχον έργο, κάθε τι που διαθέτει ανεξάντλητη δύναμη αντίστασης στην πάροδο και την καταλυτική επίδραση του χρόνου, που αντέχει στην κριτική όλων των ανθρώπων και αναγνωρίζεται ως τέλειο, έξοχο και πρότυπο, άξιο μεγάλης προσοχής και βαθύτατου σεβασμού, όπως π.χ. ο Παρθενώνας, τα αγάλματα του Φειδία, του Πραξιτέλη κ.α., αλλά και η μουσική του Μπετόβεν, τα έργα του Σαίξπηρ κ.α.
Κλασσικοί Γάλλοι συγγραφείς: Ρονσάρ, Λαφονταίν, Μολιέρος, Ρακίνας κ.α., Γερ-μανοί: Γκαίτε, Σίλλερ, Λέσιγκ κ.α. Ελλάδα: Α. Κάλβος
2) Ο ρομαντισμός. Ρομαντισμός λέγεται η λογοτεχνική πνευματική κίνηση που δημιουργήθηκε αρχές 19ου αι. σ’ αντίθεση του διαφωτισμού και του κλασικισμού και εκφράζει τη ρομαντική διάθεση. Είναι η λογοτεχνική εκείνη τεχνοτροπία και γενικότερα η ιδιαίτερη εκείνη μορφή της ζωής, κατά την οποίαν κυριαρχούν το συναίσθημα, η φαντασία, η εξιδανίκευση των πραγμάτων, η άρνηση της πραγματικότητας και η ατονία της λογικής.
Ο όρος ρομαντισμός προέρχεται από τη λέξη roman των ρωμανικών γλωσσών (Γαλλικής Ισπανικής, Ιταλικής κ.α.) που σημαίνει επική ή ερωτική ποίηση, όμως η λέξη roman είναι παράγωγη από την ελληνική λέξη “έρως” > ιταλικά romanzo = διήγημα, εποποιία, μυθιστόρημα… με ερωτική ιστορία, το ειδύλλιο).
Ρομαντικό λέγεται ένα έργο, όταν περιγράφει πρόσωπα, τοπία… με ονειρώδη, ειδυλλιακή αίσθηση και διάθεση, όταν τα βλέπει όμορφα και ωραία και γενικά όπως ο ερωτευμένος. Ο ρομαντικός συγγραφέας διαλέγει τα τοπία των πράξεων του έργου να είναι πάρα πολύ γραφικά, ωραία, όμορφα, ήρεμα… ως αυτά που διαλέγουν οι ερωτευμένοι (π.χ. ωραίες κοιλάδες, αρχαιολογικοί χώροι, αξιοθέατα, γραφικές ταβέρνες, απόμερα και ήσυχα μέρη…). Ομοίως χρησιμοποιεί λόγια (γλώσσα) τρυφερά, γλυκά, αγνά, όπως αυτά που λένε οι πολύ ερωτευμένοι. Ομοίως ως πρόσωπα του έργου (βασικοί ήρωες) φέρει άτομα ωραία, λεπτά, τρυφερά, αγνά… στην εμφάνιση και χαρακτήρα. Στο ρομαντισμό είναι έντονα η αίσθηση της εθνικής ζωής και το βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα. Τα θέματα που απασχολούν τους ρομαντικούς ποιητές είναι αυτά που τονίζουν τα εθνικά στοιχεία και την εθνική ζωή, τα θρησκευτικά, τα πατριωτικά, τα ιπποτικά, τα ερωτικά κ.τ.λ. γεγονότα.
Γάλλοι ρομαντικοί: Σατωβριάνδος, Ουγκώ, Λαμαρτίνος, Μυσέ, Δουμάς κ.α.
Άγγλοι ρομαντικοί: Γ. Σκώτ, Σέλλεϋ, Μπάιρον, Κόλλεριτζ κ.α.
Έλληνες: A. Βαλαωρίτης
3) Ο ρεαλισμός. Ρεαλισμός λέγεται η λογοτεχνική πνευματική κίνηση που γεννήθηκε μέσα 19ου αι. και εκφράζει την πραγματικότητα, την αντιρομαντική και αντιιδεαλιστική διάθεση. Ο όρος «ρεαλισμός» προέρχεται από τη λατινική λέξη res που σημαίνει το πράγμα, το αντικείμενο, realismus = η πραγματικότητα, ο αντικειμενισμός, η αλήθεια, o πραγματισμός, η πραγματοκρατία. Ρεαλιστικό λέγεται ένα έργο, όταν παρου-σιάζει, περιγράφει, απεικονίζει κ.τ.λ. τα πρόσωπα του έργου, τις πράξεις τους κ.τ.λ. ως έχουν πραγματικά και όχι με ωραιοποιήσεις, εξογκώσεις και εξιδανικεύσεις ως επιβάλλει η αισθητική του ρομαντισμού ή με κακοποιήσεις, αδιαφορία και δυσφορία, όπως επιβάλλει ο ιδεαλισμός. Όταν ο συγγραφέας απεικονίζει την πραγματικότητα ή όταν περιγράφει και τον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο των προσώπων του έργου, καλό ή κακό, με κριτική αισθησιακή.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του ρεαλισμού είναι:
α) ο ρεαλισμός δείχνει μια τάση για αντικειμενικότητα,
β) αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν από μόνα τους,
γ) επιλέγει θέματα κοινά, από την καθημερινή ζωή και πραγματικότητα,
δ) παρουσιάζει κοινές εμπειρίες.
Ρεαλιστικά στοιχεία συναντάμε σε μεγάλους συγγραφείς όλων των εποχών, όμως η ουσιαστική διαμόρφωση της τεχνοκρατίας αυτής συμπίπτει με την ανάπτυξη των φυσικών επιστημών, της θετικής φιλοσοφίας και της λατρείας της επιστήμης, που αρχίζουν να κυριαρχούν από τα μέσα του ιθ’ αιώνα. Τότε ο ρεαλισμός παρουσιάζεται σαν οργανωμένη θεωρία και σχολή.
Ο ρεαλισμός διαφέρει ριζικά τόσο από τον κλασικισμό, όσο και από το ρομαντισμό. Με τον πρώτο έχουν βέβαια σαν κοινό στοιχείο την αντικειμενική αναπαράσταση προσώπων, πραγμάτων και καταστάσεων, χωρίς την προσωπική επέμβαση του συγγραφέα, αλλά διαφέρουν βασικά στο σκοπό, τα μέσα και την τεχνική. Οι ρεαλιστές μυθιστοριογράφοι δεν προβάλουν ηρωικά κατορθώματα και περιπέτειες, αλλά συνηθισμένες πράξεις και καθημερινά θύματα της κοινωνίας. Ο ρεαλιστής συγγραφέας διαλέγει τα θέμα-τα του να είναι από τη σύγχρονη, καθημερινή ζωή. Οι ήρωες δεν τον απασχολούν, πρωταγωνιστές είναι οι κοινοί άνθρωποι και ο κοινωνικός περίγυρος. Δεν επιδιώκει την εξιδανίκευση, αλλά την πιστή αναπαράσταση της πραγματικότητας, γι’ αυτό η μορφή του είναι περιγραφική και λεπτομερειακή, χωρίς λυρικές εξάρσεις και εξωραϊσμούς. Έτσι το ύφος του είναι απλό και ξερό, δεν επιθυμεί να γοητεύσει, αλλά να πείσει.
Ο ρεαλισμός αντιτίθεται στην υπερβολή της φαντασίας, του συναισθήματος και της ονειροπόλησης και δε χρησιμοποιεί τον πλούσιο και, πολλές φορές, υπερφορτωμένο λόγο του ρομαντισμού.Κάποτε οι λογοτέχνες, για να αποδώσουν ρεαλιστικά ορισμένες καταστάσεις ζωής και συμπεριφοράς, δε διστάζουν να απεικονίσουν εξονυχιστικές λεπτομέρειες σχετικές με ερωτικές σχέσεις, τη βία και τις σεξουαλικές διαστροφές (Λαίδη Τσάτερλι του Λόρενς, Λολίτα του Ναμπόκοφ κ.α.), κάτι που δεν κάνει ο ρομαντισμός.
4) Ο νατουραλισμός. Ο θεμελιωτής του νατουραλισμού είναι ο Εμίλ Ζολά ανάμεσα στα χρόνια 1860 – 1880. Ο όρος «νατουραλισμός» προέρχεται από τη λατινική λέξη natura που σημαίνει η φύση, naturalismus = η φυσιοκρατία, η φυσικότητα. Ο νατουραλισμός είναι κάτι πιο πάνω από το ρεαλισμό. Οι νατουραλιστές παρατηρούν και περιγράφουν ανθρώπους ψυχρά, αμέτοχα, όπως ένα αντικείμενο, ένα ζώο ή μια μηχανή. Επηρεασμένοι από τη δαρβινική θεωρεία υποβιβάζουν τον άνθρωπο στην κατάσταση του ζώου. (Βλέπε το «Ανθρώπινο κτήνος», του Ζολά). Η τεχνοκρατία αυτή επιδιώκει την άμεση και πιστή εφαρμογή της φύσεως και της πραγματικότητας, άσχετα αν τα πράγμα-τα έχουν ατέλειες και ασχήμιες. Έχει περιγραφικό χαρακτήρα, δηλ. παρατηρεί και καταγράφει τα πράγματα όπως ακριβώς είναι και όπως βρίσκονται. Απεικονίζει φωτογραφικά τα γεγονότα, επιπόλαια και με ρηχότητα. Μελετά την ανθρώπινη ψυχή και βρίσκει τα κίνητρα και τους κόσμους της. Προσέχει κυρίως τις κακές και παθολογικές στιγμές της ζωής τις οποίες παρακολουθεί και καταγράφει. Ο νατουραλισμός έχει όλα τα στοιχεία του ρεαλισμού, υπερτονισμένα, όμως σε σημεία υπερβολής. Η όψη του κόσμου που παρουσιάζει είναι ζοφερή κι η εικόνα του ανθρώπου θλιβερή κι απογοητευτική, καθώς αυτός περιγράφεται σωματικά και ψυχικά ατελής και αδύναμος, δημιούργημα της κληρονομικότητας και του περιβάλλοντος
5) Ο παρνασσισμός. O Παρνασσισμός είναι μια τεχνοτροπία, που πρωτογεννήθηκε στη Γαλλία και σήμερα είναι σε παρακμή. Παρνασσιακοί ονομάστηκαν οι νέοι ποιητές που ποιήματά τους δημοσιεύθηκαν σε μια κοινή συλλογή το 1886 στο Παρίσι με τον τίτλο «Σύγχρονος Παρνασσός». Η τεχνοτροπία αυτή επανέφερε στην τέχνη την κλασσική ισορροπία, τη συμπύκνωση των νοημάτων, τη γαλήνη και την ακρίβεια, όπως ο κλασικισμός. Θέλει την αυστηρή τήρηση των στιχουργικών κανόνων και αποδίδει μεγάλη σημασία στην εξωτερική μόρφωση της ποίησης.
Κυριότεροι αντιπρόσωποι της τεχνοτροπίας αυτής υπήρξαν οι: Λεκόντ Ντελίλ, Θεόφιλος Γκωτιέ.
6) Ο συμβολισμός. Η τεχνοκρατία αυτή παρουσιάστηκε στο τέλος του ΙΘ αιώνα στη Γαλλία σαν αντίδραση στο ρομαντισμό, στο νατουραλισμό και στον παρνασσισμό. Η ονομασία αυτή δόθηκε γιατί στη νέα τούτη τεχνοτροπία ο καλλιτέχνης προσπαθεί να εκφράσει τα πιο βαθιά συναισθήματα, ακόμη και τις πιο λεπτές τους αποχρώσεις, με τη βοήθεια συμβόλων παρμένων από τον υλικό και τον πνευματικό κόσμο. Οι συμβολιστές είναι κυρίως ποιητές που επιζητούν να δημιουργήσουν μια ποίηση, στην οποία οι λέξεις θα έχουν μια υποβλητική μουσικότητα. Οι συμβολιστές ποιητές γέννησαν τον ελεύθερο στίχο.
Ο συμβολισμός πίσω από κάθε φυσικό αντικείμενο, καλλιτέχνημα ή φαινόμενο, βλέπει μια ιδέα, μια ψυχική και πνευματική ζωή. Ο υλικός κόσμος για το συμβολιστή είναι σύμβολο, εικόνα, ή μορφοποίηση του νοητού κόσμου των ιδεών. Κύρια χαρακτηριστικά του συμβολισμού είναι: o ρεμβασμός, η μουσικότητα, η φευγαλέα εντύπωση και η υπερβολή. Για να το επιτύχει αυτό, χρησιμοποιεί τη γλωσσική ελευθερία και τη νοηματική ασάφεια.Κύριος θεμελιωτής του συμβολισμού είναι ο Γάλλος Βερλαίν και ο πρόδρομός του Μπωντλαίρ. Εκπρόσωπος του συμβολισμού στην Ελλάδα είναι ο Κ. Χατζόπουλος.
7) Ο σ(ο)υρεαλισμός ή υπερρεαλισμός. Η τεχνοκρατία αυτή αποβλέπει στην υπέρβαση του πραγματικού και αισθητού κόσμου, ζητώντας την παράσταση και εξωτερίκευση των υποσυνειδήτων ενεργειών της ψυχής και των ονειρικών εντυπώσεων. Δεν τηρεί τάξη, ακρίβεια, ενότητα, συμφωνία και συμμετρία. Παρουσιάζει τα πράγματα και τις ιδέες πολύ τολμηρά, πιο πέρα απ’ όσο βρίσκονται στην πραγματικότητα. Κυριότεροι εκπρόσωποι του σουρεαλισμού στη Γαλλία υπήρξαν: ο Μπρετόν, ο Ελυάρ, ο Αραγκόν. Στην Ελλάδα ο Εμπειρίκος και ο Εγγονόπουλος.
Ο ιδεαλισμός. Είναι η τεχνοτροπία εκείνη κατά την οποία ο λογοτέχνης επι-διώκει την εξιδανίκευση της πραγματικότητας με την αναπαράσταση του ιδεώδους κάλλους.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)