Η δημιουργική φαντασία των καλλιτεχνών εμβολιασμένη από τη λαϊκή σοφία με πολύ μεγάλη ευρηματικότητα εικονοποιήσε το περιεχόμενο των ακριτικών τραγουδιών και του Έπους του Διγενή Ακρίτα
Ο Διγενής στα μαρμαρένια αλώνια
Ο Διγενής σκοτώνει το λιοντάρι
Ο Διγενής σε εικονογράφημα
Ο Διγενής σε κόμικ
Ο Διγενής κι ο χάρος σε γραμματόσημο
Ο Διγενής σε αγιογράφηση
Πολύ ενδιαφέρουσα μουσική απόδοση του Έπους του Διγενή Ακρίτα με τη χαρακτηριστική και εκφραστική φωνή του Νίκου Ξυλούρη.
" ...Ταξίδι στο μεγάλο διάδρομο καταργημένος χρόνος. Όχι σκοτάδι μήτε μισοσκόταδο μήτε και φως. Ταξίδι τα χαράματα σ΄ένα γυμνό τοπίο σκοποβολής..."
Τάκης Σινόπουλος, Δοκίμιο ΄73-΄74, ΧΙΙ
Ο στίχοι αυτοί που πλαισιώνουν το παραπάνω βίντεο αφιερώνονται σε όλους εκείνους που έζησαν το Πολυτεχνείο από μέσα. Με τη λιτότητά και την αφαίρεσή τους νομίζω ότι αναπαράγουν εκείνο το κρύο μούδιασμα του τρόμου, ψηλαφούν την αίσθηση της έντασης και απελευθερώνουν την αποστειρωμένη μυρωδιά του ιωδίου .
Έτσι κι αλλιώς δε χρειάζονται πολλά λόγια...
.
Μιλούν οι πρωταγωνιστές:
(ΒΗΜΑ-Reportage "1973-2003 Φάκελος Πολυτεχνείο. Τά άγνωστα ντοκουμέντα
Του Κώστα Χατζίδη) Μαρτυρία -σοκ
Ο Α. Σκευοφύλαξ, ο οδηγός του τανκ που γκρέμισε την πύλη του Πολυτεχνείου μιλάει για πρώτη φορά. Οι λέξεις βγαίνουν με δυσκολία. Σε αυτή τη συνέντευξη του Α. Σκευοφύλακα μιλούν δύο πρόσωπα.: ο 20χρονος έφεδρος στρατιώτης και ο 50χρονος βιοπαλαιστής. Αυτό είναι το τίμημα που πληρώνει ακόμη και σήμερα, για μια ενέργεια που τον κατέστησε αρνητικό πρωταγωνιστή στην κρισιμότερη στιγμή της ελληνικής ιστορίας.
"...Μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτατης 16ης Νοεμβρίου, η ίλη μου πήρε εντολή να ετοιμαστεί για έξοδο. Αποφασίστηκε να βγουν πέντε δικά μας άρματα, κάτι γαλλικά ΑΜΧ30. Εγώ ήμουν οδηγός στο πρώτο άρμα που βγήκε στο δρόμο"
Στο ίδιο άρμα βρισκόταν ο αξιωματικός Μιχάλης Γουνελάς, ως επικεφαλής, ο ανθυπασπιστής Λάμπρος Κωνσταντέλλος, ως οδηγός εδάφους, ο λοχίας Στέλιος Εμβαλωμένος και ο Γιάννης Τίρπας.
ΣΚ. "Στη 1.15 το πρωί της 17ης Νοεμβρίου φτάσαμε στη διασταύρωση των λεωφόρων Αλεξάνδρας και Κηφησίας....Όταν φτάσαμε στη διασταύρωση της λεωφ. Αλεξάνδρας και της οδού Πατησίων, μας έδωσαν εντολή να σταματήσουμε. Εκεί στην πλατεία Αιγύπτου, μείναμε περίπου μία ώρα. Ο κόσμος θυμάμαι ότι μας φώναζε "είμαστε αδέλφια, είμαστε αδέλφια". Εγώ ήθελα να του φάω. Τους έβλεπα σαν παράσιτα."
Την έξοδο των τανκς από το Γουδί θα πληροφορηθούν οι Αθηναίοι από τον εκφωνητή του Πολυτεχνείου, το Δημήτρη Παπαχρήστο. Παρά τις παρεμβολές της ΚΥΠ, το ραδιόφωνο των εξεγερμένων φοιτητών θα μεταφέρει στους Αθηναίους τον ανατριχιαστικό συριγμό από τις ερπύστριες των τανκς. Ο εκφωνητής απευθύνει έκκληση στα "στρατευμένα νιάτα" να μη χτυπήσουν. "Δεν θα χτυπήσουν τα παιδιά, τα αδέλφια μας οι φαντάροι, το φρούριο της ελευθερίας, το μόνο μέρος της Ελλάδας που είναι ελεύθερο. Δεν έχουμε όπλα. Προτάσσουμε μόνο ανοιχτά τα στήθη μας. Λαέ της Αθήνας, όλοι μαζί το σύνθημα:λαός και στρατός μαζί. Δεν θα χτυπήσει ο στρατός"
ΣΚ. "Μας είπαν να πάμε κοντά στο Πολυτεχνείο, αλλά όχι μπροστά στην πόρτα. Αυτό κάναμε. Σταματήσαμε λίγα μέτρα πιο πέρα"
Ο εκφωνητής του Πολυτεχνείου απευθύνει νέα έκκληση να αποφευχθεί η αιματοχυσία "Οι φαντάροι δεν ανήκουν στη χούντα. Η χούντα στηρίζεται στο μέταλλο, στηρίζεται στα τανκς, στο σίδερο. Η καρδιά των φαντάρων έχει τον ίδιο παλμό με τη δικιά μας. Αγαπάτε τους φαντάρους. Ελληνικά στρατευμένα νιάτα, ο λαός δεν σας κρατά κακία. Ξέρει ότι είστε μαζί μας"
Η ώρα έχει πάει 2. "Φτάνοντας μπροστά στην πόρτα οι φοιτητές με μεγαλύτερη ένταση και αγωνία φωνάζουν προς τους στρατιώτες "είμαστε αδέλφια, αφήστε τα άρματα". Ένα τέταρτο πριν τις 3 το πρωί οι στρατιωτικοί δίνουν προθεσμία λίγων λεπτών στους φοιτητές να αποχωρήσουν από το Πολυτεχνείο...
Λϊγο αργότερα ο οδηγός εδάφους λέει: "Θα μπούμε μέσα. Ετοιμάσου!"
ΣΚ. "Πήρα θέση και ξεκίνησα. Δεν έβλεπα και πολλά πράγματα, δεν είχα καλό οπτικό πεδίο, γιατί κοιτούσα πλέον από τη θυρίδα του άρματος. Δέκα εκατοστά, πριν από την πόρτα σταμάτησα. Σταμάτησα σκόπιμα. Αυτό φαίνεται στο βίντεο της εποχής. Στο φρενάρισμα, οι φοιτητές τρομαγμένοι έφυγαν προς τα πίσω. Αν έμπαινα με ταχύτητα, θα σκότωνα δεκάδεςε άτομα που εκείνη τη στιγμή ήταν κρεμασμένα στα κάγκελα"...Με το που έπεσε η πύλη εισέβαλαν αστυνομικοί για να συλλάβουν τους φοιτητές...αστυνομικοί κυνηγούσαν και χτυπούσαν τους φοιτητές όπου τους έβρισκαν. Αν δεν ήταν οι ΛΟΚατζήδες να τους σταματήσουν-θυμάμαι ότι πολλές φορές πιάστηκαν στα χέρια μαζί τους- δεν ξέρω και εγώ τι θα γινόταν.
Λίγο αργότερα οι στρατιώτες σχηματίζουν ένα διάδρομο για να περάσουν ασφαλείς οι φοιτητές. Καταδιώκονται όμως από τους αστυνομικούς στους γύρω δρόμους και γίνονται στόχος ελεύθερων σκοπευτών. Επικρατεί πανδαιμόνιο...
"Σ΄όλους τους δρόμους οι στρατιώτες πυροβολούσαν το φόβο τους". Γιώργος Σαράντης,Εδώ Πολυτεχνείο
ΣΚ. "Όπως περνούσαν οι φοιτητές, θυμάμαι, ότι έριχναν μέσα στο τανκ πακέτα στιγάρα και ό,τι προμήθειες είχαν μαζί τους. Όταν γυρίσαμε στο Γουδί , το άρμα έμοιζε με περίπτερο. Όσο σκέφτομαι ότι οι φοιτητές μας έδιναν σάντουιτς και τσιγάρα, μετά από όσα τους κάναμε...Δεν μπορώ να το συγχωρήσω στον εαυτό μου. Σκέφτομαι τι πήγα και έκανα!..." "Όταν γυρίσαμε στο στρατόπεδο, έγινα ήρωας. Οι στρατιωτικοί μου έδιναν συγχαρητήρια. Τότε αισθανόμουν ότι ήμουν κάποιος, ότι έκανα κάτι καλό, κάτι μεγάλο. Είχα γίνει ο ήρωας που διέλυσε τους εχθρους της πατρίδας, τα "παλιοκομμούνια", όπως λέγαμε τότε τους φοιτητές. Αυτά μου έλεγαν, αυτά πίστευα. Ένιωθα περήφανος. Ήμουν και εγώ φασίστας". "Στο μεροκάματο η ζωή μου άλλαξε 180 μοίρες. Έκανα όποια δουλειά μπορείς να φανταστείς. Εργάτης κατάλαβα ότι δεν μπορώ να έχω τα ίδια αιτήματα με τους εργοδότες. Εμένα που μου έμαθαν να μισώ τους κομμουνιστές, ψήφισα δύο φορές ΚΚΕ" "Στη δουλειά πριν από χρόνια κάποιος άκουσε πώς με λένε και ρώτησε, αν έχω σχέση με τον "πορτάκια", όπως είπε του Πολυτεχνείου. "ξάδελφος μου είναι, μακρινός. Σκοτώθηκε σε τροχαίο"απάντησα. Είμαι ένας άνθρωπος που δεν υπήρξε ποτέ 20 χρονών. Ο έφεδρος στρατιώτης Α. Σκευοφύλαξ σκοτώθηκε σε τροχαίο! Οι φίλοι μου δεν ξέρουν ποιος είμαι ούτε κανείς στη γειτονιά. Μόνο η γυναίκα μου το ξέρει. Της το είπα ύστερα από χρόνια. Στα παιδιά μου δεν το είπα ακόμη." "Ντρέπομαι γι΄αυτό που ήμουν, γι αυτό που έκανα. Στη θέση μου θα μπορούσε να βρεθεί ο καθένας, έφεδρος στρατιώτης ήμουν άλλωστε. Δε με απαλλάσσει όμως αυτό. Μέχρι που μπήκα μέσα, πίστευα αυτό που έκανα. Στη συνέχεια έγινε ο εφιάλτης της ζωής μου"
